Z początkiem lipca, weszło w życie unijne rozporządzenie, które symbolicznie staje w obronie morskich zwierząt. Na plaży nie wypijemy już drinka z plastikową słomką, a na opakowaniach zawierających wybrane materiały z tworzyw sztucznych będziemy mogli już niedługo zobaczyć logo, które poruszy naszą wyobraźnię i skłoni byśmy nie zaśmiecali ekosystemów. Ochrona przyrody coraz częściej staje się ważnym kryterium przy wyborze produktów przez konsumentów. Dotyczy to także kosmetyków z filtrami do opalania. 

Ocieplenie wód z powodu zmian klimatu spowodowało tragiczne zniszczenia raf koralowych. Wzrost temperatury już o 1-2^oC może powodować blednięcie, deformacje i śmierć koralowców². Badania naukowe dowiodły, że ocieplenie klimatu nie jest w tym przypadku jedynym winowajcą. Udowodniono, że prawdopodobieństwo wystąpienia chorób koralowców wzrasta, aż o 80% jeśli woda zanieczyszczona jest plastikiem. Zaśmiecenie wód powoduje złe naświetlenie oraz osadzanie mikroplastiku na rafach^2,3. Problem zanieczyszczenia wód mikroplastikiem jest od dawna gorącym tematem środowiskowym, który w sposób znaczący wpływa na branżę kosmetyczną. Proponowane zmiany legislacyjne w tym zakresie są dla całej branży ogromnym wyzwaniem. 

Wróćmy jednak do tematu opalania, bo tutaj także względy środowiskowe mają znaczenie. Tak delikatne ekosystemy jak rafy koralowe, zaliczane do przyrodniczych cudów Świata, dające schronienie i pożywienie wielu gatunkom zwierząt oraz dochód lokalnej ludności wymagają szczególnej ochrony i konkretnych działań. Dlatego władze na Hawajach, Wyspach Dziewiczych, karaibskiej Arubie, Palau i w kilku rezerwatach w Meksyku^4,5  wprowadziły zakaz sprzedaży oraz stosowania kosmetyków zawierających szkodliwy dla raf filtr przeciwsłoneczny: INCI: Benzophenone-3 (inaczej oxybenzone). Badania wykazały, że zaburza on działanie hormonalne parzydełkowców, uniemożliwiając ich rozmnażanie⁶. Są to organizmy, które tworzą rafy koralowe na całym świecie. 

Także wiele organizacji proekologicznych „nie śpi”, w tym Amerykańska Rządowa Organizacja do badań Oceanu⁷,proponuje coraz to dłuższe „czarne” listy wykluczeń filtrów w kremach do opalania.

Do oceanów w Polsce nam daleko, ale to nie znaczy, że nie mamy potrzeby tworzenia produktów w sposób odpowiedzialny także w tym zakresie… Technolog podczas doboru surowców do formulacji ma nie lada zadanie, by wybrać ten „Eco-zgodny”, przyjazny środowisku filtr promieniochronny. W mediach sporo różnych kryteriów oceny filtrów. Mamy wrażenie, że trudno „połapać” się w tym gąszczu porad i obiegowych opinii. Do nas – w CosmetoSAFE – bardzo przemawia, bo ma podłoże naukowe i odwołuje się do rzeczywistych właściwości filtrów – koncepcja opracowana przez firmę BASF, która stworzyła narzędzie EcoSun Pass oraz zaproponowała kryteria do oceny filtrów słonecznych^8,9.

Narzędzie to, sprytnie i w sposób wizualny, ocenia surowiec biorąc pod uwagę 8 poniższych kryteriów:

1. Ostrą toksyczność wodną surowca: czyli jego zdolność do uszkodzenia organizmu wodnego na skutek krótkotrwałego narażenia na substancję (szerzej o tym przeczytamy w [10]).
2. Przewlekłą toksyczność wodną: uszkodzenie organizmu wodnego na skutek długotrwałego narażenia na substancję. 
3. Danych dotyczących bioakumulacji skorelowanych z lipofilowością substancji. W praktyce daje to możliwość przewidywania, w jakim stopniu dany związek będzie miał tendencję do gromadzenia się w tkankach organizmów żywych. Im bardziej substancja jest lipofilowa, tym większa jest tendencja do jej gromadzenia w organizmie (bioakumulacji) i przenoszenia się wzdłuż łańcuchów pokarmowych (biomagnifikacji )¹¹.
4. Zdolność do biodegradacji – rozpadu materiałów przez mikroorganizmy, takie jak bakterie, grzyby lub inne środki biologiczne. 
5. Bioakumulacja – rozumiana jako gromadzenie substancji w organizmie w wyniku wchłaniania z szybkością większą niż ta, w której substancja jest eliminowana z organizmu na drodze katabolizmu i wydalania. 
6. Powodowanie zaburzeń endokrynologicznych (negatywny wpływ na działanie systemów hormonalnych organizmu).
7. Toksyczność dla zwierząt lądowych (stopień szkodliwości substancji na florę i faunę lądową). 
8. Toksyczność sedymentacyjna (szkody wyrządzone przez substancję w organizmach żyjących na dnie zbiorników wodnych).

Do powyższych kryteriów substancji „ekologicznie poprawnej” można pokusić się o dodanie: Kryterium klasyfikacji dla substancji/mieszanin stwarzających zagrożenie dla warstwy ozonowej¹¹.

Szczegółowe informacje o danej substancji lub mieszaninie możemy znaleźć w jej karcie charakterystyki (MSDS), bądź karcie informacyjnej (jeśli nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna). MSDS dzięki najnowszym regulacjom¹² będzie zapewniać nam coraz więcej informacji o danym surowcu (m. in. specyficzne stężenie graniczne, współczynnik mnożenia M, szacunek toksyczności ostrej ATE, informacje o nanopostaci substancji oraz właściwościach zaburzających działanie układu hormonalnego i niepożądanych skutkach dla zdrowia).

Brzmi optymistycznie, prawda? Cóż, zależy dla kogo. Mówi się, że od przybytku głowa nie boli, ale nadmiar dokumentacji (szczególnie dla kreatywnej głowy Technologa) może stwarzać potencjalne… przeciążenie.

W dobie rozwijającej się sztucznej inteligencji, praktycznych aplikacji IT, superszybkich komputerów i ten problem będzie sukcesywnie rozwiązywany, ale do tego czasu zapraszamy do CosmetoSAFE Consulting. Sprawdź jak możemy wesprzeć Twój biznes 😊

Ps. Najnowsze badania nad filtrami UV i ochroną raf koralowych, zwróciły uwagę na Błękit Metylenowy, który ma właściwości lecznicze dla morskich ekosystemów i jednocześnie ma właściwości promieniochronne względem UV. Poza tym badania wskazują, że błękit metylenowy, ma korzystne działanie antyoksydacyjne, antybakteryjne i przyczynia się do produkcji zdrowych włókien skóry (np. kolagenu i elastyny), poprawiając nawilżenie skóry i przyspieszając gojenie się ran¹³. 

Ps. 2. Zanim jednak zakupimy tony Błękitu Metylenowego i będziemy się zastanawiać czy przypadkiem nie ciąży na nas obowiązek rejestracji substancji zgodnie z REACH – posłuchajmy co na ten temat myśli Safety Assessor. 

Safety Assessor odsyła do Rozporządzenia kosmetycznego (WE 1223/2009), w którym Błękit Metylenowy widnieje w wykazie substancji zakazanych (załącznik II, pozycja 1306) … zakaz dotyczy stosowania barwnika w farbach do włosów i jest wynikiem braku dossier złożonego do oceny przez Komitet SCCS w ramach strategii oceny bezpieczeństwa farb do włosów prowadzonej kilka lat temu w UE. 

Także inne zastosowania na daną chwilę nie są dopuszczone – związek ten, nie widnieje w załączniku IV (wykazie barwników dopuszczonych stosowania w produktach kosmetycznych); nie jest także obecny w załączniku VI (dozwolone do stosowania filtry UV). Biorąc pod uwagę także doniesienia literaturowe o potencjalnych właściwościach rakotwórczych Błękitu Metylenowego – pod bardzo dużym znakiem zapytania staje możliwość jego stosowania w kosmetykach¹⁴.

Zapał ostudza także fakt ewentualnego zabarwienia skóry na nienaturalny odcień. Zatem zostają filtry mineralne i naturalnie: szeroki … kapelusz.

A będąc w tematyce wakacji i pamiątek wakacyjnych. Pamiętajcie, że koralowce podlegają ochronie na podstawie Konwencji Waszyngtońskiej CITES^15,16, a na ich przewóz przez granicę trzeba mieć stosowne zezwolenie. Brak takiego dokumentu może skutkować karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. 

Literatura:

1. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32020R2151R(01)&from=PL
2. Tim Wijgerde, Mikevan Ballegooijen, Reindert Nijland, Lunavan der Loos, Christiaan Kwadijk et al. „Adding insult to injury: Effects of chronic oxybenzone exposure and elevated temperature on two reef-building corals”, Science of The Total Environment Vol. 733, 139030, 2020
3. Joleah B. Lamb, Bette L. Willis, Evan A. Fiorenza, Courtney S. Couch, Robert Howard, Douglas N. Rader, et al. „Plastic waste associated with disease on coral reefs”, Science, Vol 359, 6374, 2018
4. https://www.ograniczamsie.com/2018/06/krem-do-opalania-moze-szkodzic-rafom-koralowym-jaki-wybrac.html
5. https://podroze.onet.pl/aktualnosci/hawaje-aruba-w-dziewicze-palau-meksyk-zakaz-kosmetykow-z-filtrami-chemicznymi/gl2bvp1
6. C. A. Downs, Esti Kramarsky-Winter, Roee Segal, John Fauth, Sean Knutson, Omri Bronstein, Frederic R. Ciner, Rina Jeger et al. „Toxicopathological Effects of the Sunscreen UV Filter, Oxybenzone (Benzophenone-3), on Coral Planulae and Cultured Primary Cells and Its Environmental Contamination in Hawaii and the U.S. Virgin Islands”, Arch Environ Contam Toxicol 70:265–288, 2016
7. „National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) https://oceanservice.noaa.gov/news/sunscreen-corals.html
8. https://www.carecreations.basf.com/ecosun-pass
9. Mareen Moeller, Sascha Pawlowski, Mechtild Petersen-Thiery, Ingo B. Miller,Samuel Nietzer et al. „Challenges in Current Coral Reef Protection – Possible Impacts of UV Filters Used in Sunscreens, a Critical Review, Front. Mar. Sci. 8:665548, 2021.
10. https://clp.gov.pl/clp/pl/klasyfikacja/zagrozenie-dla-srodowiska/
11. Katedra Analizy Środowiska, Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański, Zeszyt Ćwiczeń, Chemiczne zagrożenia Środowiska, Pracownia Dyplomowa, zadanie 2, praca zbiorowa, UG, Gdańsk 2010
12. Rozporządzenie Komisji (UE) 2020/878 z 18 czerwca 2020r. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32020R0878
13. Xiong, ZM., Mao, X., Trappio, M. et al. Ultraviolet radiation protection potentials of Methylene Blue for human skin and coral reef health. Sci Rep 11, 10871 (2021). https://doi.org/10.1038/s41598-021-89970-2
14. https://ec.europa.eu/growth/tools-databases/cosing/index.cfm?fuseaction=search.details_v2&id=31151&back=1
15. https://www.gov.pl/web/klimat/konwencja-waszyngtonska-cites
16. https://ec.europa.eu/environment/cites/index_en.htm